Zwolnica – jakie są najczęstsze przyczyny awarii? Jak ich uniknąć?

Co to jest zwolnica?

Zwolnica to inaczej przekładnia planetarna. Ma zastosowanie we wszystkich maszynach poruszających się na gąsienicach. W koparkach występują zawsze dwie zwolnice, znacznie oddalone od siebie nie tworząc zwartej konstrukcji. Zwolnice stosuje się przede wszystkim po to, żeby zwiększyć moment obrotowy i zmniejszyć tym samym obroty na gąsienicach.

W zwolnicach przeniesienie napędu odbywa się za pomocą nawzajem zazębiających się kół zębatych. W zależności od budowy zwolnicy możemy wyróżnić sety redukcyjne pierwszego, drugiego i trzeciego rzędu.

Działanie przekładni planetarnej dosyć często porównuje się do układu słonecznego, na co wskazuje zresztą sama nazwa. Mechanizm działania możemy opisać następująco: w centrum przekładni znajduje się koło (zamontowane na wałku) wokół którego krążą – niczym planety – pozostałe elementy, czyli zazębiające się wzajemnie koła zębate. Gdy koła zębate, czyli satelity, obracają się wokół własnej osi, wewnątrz przekładni następuje podział energii na poszczególne koła satelitarne, które przekazują je do następnych elementów układu.

Zalety

Przekładnie planetarne są bardzo popularne, ponieważ pozwalają dowolnie zmieniać prędkość oraz siłę obrotową. Są stosowane szczególnie w tych maszynach, które działają na wysokich obrotach, a są niewielkie gabarytowo. Ich walorem  jest przenoszenia napędu wielopunktowo, dzięki czemu poszczególne zęby w kołach zębatych są narażone na mniejsze obciążenie. To z kolei wpływa na żywotność przekładni.

Zastosowanie przekładni planetarnej jest od wielu lat najlepszą metodą przeniesienia napędu w maszynach gąsienicowych.

Awarie zwolnicy

Przekładnie planetarne ulegają częstym awariom. Dzieje się tak z kilku powodów. Najczęściej psuje się jakiś wewnętrzny element zwolnicy, na przykład wałek albo zębatka pośrednia czy uszczelnienie. Jeżeli zareagujemy stosunkowo szybko i wymienimy zepsutą część, to nie powinniśmy mieć większych problemów.

Jeżeli jednak zignorujemy objawy – trzaski, wyciek oleju, spadek mocy – to możemy doprowadzić to całkowitego zniszczenia zwolnicy. Ze względu na skalę zniszczeń wewnątrz przekładni nie będzie możliwa jej regeneracja lub jej koszty znacznie przewyższą zakup używanej zwolnicy w dobrym stanie.

Najczęstszą przyczyną awarii jest brak oleju w przekładni, ponieważ olej przekładniowy ma tendencję do szybkiego wypracowywania się. Brak oleju w przekładni lub niski jego stan pociąga za sobą zatarcia łożysk, wytarcia wałków atakujących, deformację zębów a nawet rozerwanie korpusu. Należy zatem nieustannie kontrolować jego stan, ponieważ w ten sposób unikniemy zbędnych uszkodzeń.

Ostatnim z kluczowych czynników wpływających na awarię zwolnicy jest zbyt duża ilość oleju w zwolnicy. Posiadacze lub operatorzy często wlewają tam olej metodą „do pełna”. Podczas zwiększenia się temperatury olej zaczyna zwiększać swoją objętość. Powoduje to wypychanie uszczelnień gumowych, a co za tym idzie wyciek oleju lub też rozerwanie korpusu zwolnicy.

Kontroli powinny podlegać również uszczelnienia. Niestety, nie mamy żadnego wpływu na wypracowanie się uszczelnień dociskanych przez łożyska, które powodują wyciek oleju i w konsekwencji zatarcie się łożysk. Musimy regularnie sprawdzać czy nasza maszyna pracuje należycie.